Opublikowany dnia 5 sierpnia 2020 r. projekt nowelizacji KSH ma za zadanie kompleksowo zreformować nadzór właścicielski w spółkach kapitałowych. Jedną z dwóch zasadniczych zmian w KSH ma być zwiększenie efektywności nadzoru prowadzonego przez rady nadzorcze spółek kapitałowych.

Aktualna oraz rzeczowa wiedza o procesach zachodzących w ramach złożonego organizmu, jakim bez wątpienia jest spółka kapitałowa, to, zdaniem twórców projektu, conditio sine qua non właściwego identyfikowania i mapowania ryzyk związanych z prowadzeniem aktywności biznesowej, a także podejmowania przez radę nadzorczą inicjatyw mających minimalizować te zagrożenia.

Obowiązek udzielania przez zarząd, z własnej inicjatywy, określonych informacji o spółce

Nowelizacja zakłada zobowiązanie zarządu spółki akcyjnej do regularnego lub niezwłocznego przekazywania radzie nadzorczej wiadomości odnoszących się do głównych obszarów działalności spółki, w tym informacji o: 

1. uchwałach zarządu i ich przedmiocie;
2. sytuacji spółki, w tym w zakresie jej stanu majątkowego, a także istotnych okolicznościach z zakresu prowadzenia spraw spółki, w szczególności w obszarze operacyjnym, inwestycyjnym i kadrowym;
3. postępach w realizacji wyznaczonych kierunków rozwoju działalności spółki, przy czym zarząd powinien wskazać na odstępstwa rzeczywistego stanu od wcześniej wyznaczonych kierunków, podając zarazem uzasadnienie wystąpienia tych odstępstw;
4. transakcjach oraz innych zdarzeniach lub okolicznościach, które istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację majątkową spółki, w tym na jej rentowność lub płynność;
5. znaczących zmianach dotyczących udzielonych radzie nadzorczej informacji, jeżeli zmiany te istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację spółki.

W odniesieniu do poszczególnych informacji udzielanych przez zarząd, przewidziano terminy, w ramach których owa powinność ma być realizowana. Rada nadzorcza będzie mogła jednak, do pewnego stopnia, dostosowywać sposób oraz częstotliwość ich przedkładania.

Prawo rady nadzorczej do żądania sporządzenia lub przekazania informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień

Nowe przepisy mają zapewnić większą skuteczność regulacji dotyczących udzielania radzie nadzorczej określonych informacji i badania dokumentów spółki. Ma to nastąpić m.in. poprzez ustalenie dwutygodniowego terminu właściwego na wykonanie żądania rady nadzorczej do przekazania przez zarząd, prokurentów czy pracowników  określonych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień, przy czym – mając na uwadze ewentualną obszerność zagadnień koniecznych do opracowania – rada nadzorcza może ustalić dłuższy termin odpowiedzi na jej żądanie.

Przedłożony projekt ustawy proponuje przyjąć także nowy art. 5871 oraz 5872 KSH, za pośrednictwem których wprowadza się normę zabezpieczającą i sankcjonującą właściwe realizowanie ww. żądań rady nadzorczej przez jej adresatów poprzez zagrożenie karą grzywny w wysokości nie niższej niż 50.000 PLN lub karą ograniczenia wolności dla tego, kto umyślne nie przekazuje w terminie lub przekazuje informacje, dokumenty, wyjaśnienia lub oświadczenia niezgodne ze stanem faktycznym, lub zataja dane wpływające na treść tych informacji, dokumentów, wyjaśnień lub oświadczeń lub karą grzywny 20.000 PLN dla sprawcy działającego nieumyślnie.

Doradca rady nadzorczej

Omawiana nowelizacja zakłada także wyposażenie rady nadzorczej każdej spółki kapitałowej w uprawnienie do samodzielnego (tj. z pominięciem zarządu) wyboru konkretnego podmiotu zewnętrznego, posiadającego wiedzę fachową i kwalifikację, celem zbadania określonych zagadnień dotyczących spółki, w tym jej majątku. Samodzielność rady nadzorczej w komentowanym przypadku oznacza zarówno zdolność zindywidualizowania przez ten organ podmiotu mającego przeprowadzić właściwe badanie, a także określenie przedmiotu oraz wszelkich istotnych ram mających się odbyć prac analitycznych.

W uzasadnieniu projektu wskazuje się także, że podmiotem zewnętrznym mogą być również wyspecjalizowane komórki działające w strukturze wspólnika czy akcjonariusza. W wypadku spółek z udziałem Skarbu Państwa, podmiotem tym mogłyby być również komórki ministerstwa sprawującego nadzór właścicielski czy wyspecjalizowane agencje.

Doradca rady nadzorczej wykonuje badanie zgodnie z określonym przez radę nadzorczą przedmiotem na zlecenie spółki oraz na jej koszt. Statut spółki lub uchwała wspólników może jednak ograniczać wysokość wynagrodzenia doradcy lub nawet wyłączać uprawnienie rady nadzorczej do jego wyboru.

Komitety rady nadzorczej

Rada nadzorcza może, na gruncie znowelizowanych przepisów, ustanawiać doraźne lub stałe komitety rady nadzorczej, składające się co najmniej z trzech członków rady nadzorczej, do pełnienia określonych czynności nadzorczych. Celem komitetów rady nadzorczej jest wspomaganie prac rady nadzorczej w poszczególnych obszarach. Ustanowienie komitetów rady nadzorczej nie zwalnia jej z odpowiedzialności za sprawowanie nadzoru nad działalnością spółki. Komitet rady nadzorczej ma prawo podejmować wszystkie czynności nadzorcze obejmujące prawo rady nadzorczej do żądania sporządzenia lub przekazania informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień od zarządu, prokurentów czy pracowników spółki, chyba że rada nadzorcza postanowi inaczej.

Zgoda na zawarcie transakcji o znaczącej wartości ze spółką dominującą, spółką zależną oraz spółką powiązaną

Celem wzmocnienia kontroli rady nadzorczej nad majątkiem spółki, wprowadza się konieczność pozyskania zgody rady nadzorczej na zawarcie przez spółkę transakcji ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką z nią powiązaną, jeżeli wartość przedmiotowej czynności przekracza próg wskazany w omawianym akcie normatywnym, albo odpowiednio – umowie spółki bądź statucie.

Z uzasadnienia do projektu wynika, że aby zapewnić zgodność przedmiotowych instrumentów nadzoru z przepisami szczególnymi, powyższego wymogu nie będzie się stosować do spółek publicznych w rozumieniu KSH oraz podmiotów należących do szczególnie kwalifikowanego prawnie zgrupowania spółek.

Niniejszy Legal Alert przygotowany został na podstawie projektu oraz uzasadnienia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, opublikowanego dnia 5 sierpnia 2020 r. (numer z wykazu RCL: UD113).

Zapraszamy do kontaktu:

Krzysztof Łyszyk
klyszyk@lww.pl

Kamil Lewiński
klewinski@lww.pl